Borowiak Teodor (1894-1977)

Urodził się 31 X 1894 r. w Łężeczkach. Jego rodzicami byli: Józef (wyrobnik) i Agnieszka z d. Kaczmarek. Wkrótce po narodzinach Teodora rodzina Borowiaków przeprowadziła się z Łężeczek do Chrzypska Małego. Tam spędził dzieciństwo. Ukończył 4 klasową Szkołę Powszechną, po czym podjął naukę zawodu szewca. Pracę w zawodzie rozpoczął w wieku 15 lat w roku 1909. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej ojciec jego zaginął. Teodor został wcielony do armii pruskiej (1915). Walczył w okopach I wojny światowej, a po szczęśliwym powrocie zamieszkał z matką w Chrzypsku Małym. Od  8 I 1919 r. wstąpił jako ochotnik w szeregi Powstania Wielkopolskiego. W uzasadnieniu do wniosku o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego czytamy: „Brał czynny udział w walkach z bronią w ręku na odcinku Sieraków, Kolno, Kamionna pod dowództwem Konstantego Chłapowskiego i Ludwika Milewskiego do kwietnia 1919 r. W okresach zluzowania, odpoczynku od walki, uczestniczył w patrolach zwiadowczych w puszczy za Wartą, których zadaniem było zlokalizowanie oddziałów Grenschutzu, między innymi patrol do leśniczówki Pławiska wraz z Józefem Prętkiewiczem i Bolesławem Grupą”. Po reorganizacji Wojsk Wielkopolskich od kwietnia 1919 r. służył jako starszy szeregowy w Wojsku Polskim. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W szeregach armii pozostawał do 1920 r. Po przeniesieniu do rezerwy zamieszkał w Sierakowie, gdzie na ulicy Rynek 2 otworzył warsztat szewski i sklep obuwniczy, który prowadził nieprzerwanie do wybuchu II wojny światowej. W latach międzywojennych był bardzo aktywnym działaczem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Borowiak Teodor 25 lecie Sokoła w Sierakowie. Teodor Borowiak siedzi na prawo od księdza.

Angażował się w działalność samorządową. Został wybrany sekretarzem Rady Miejskiej w Sierakowie kiedy zasiadał w niej jako radny w kadencji rozpoczynającej się w styczniu 1931 roku. Zasiadał  w Radzie Miasta Sierakowa także w kadencji rozpoczynającej się w roku 1939 został wybrany w skład komisji rewizyjnej rady. Angażowany się także politycznie. Był członkiem Stronnictwa Narodowego. Między innymi podpisał protestacyjny list zbiorowy z powodu Brześcia. Był członkiem Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 1914-1919, koło Sieraków od  23 VI 1935 r. (wg oryginalnego spisu członków Związku z 1937 r.) lub od 3 XIII 1935 r. (wg Akt z Archiwum Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego). Został zweryfikowany jako Powstaniec 10 IX 1936 r.

Borowiak Teodor w mundurze Sokoła.

Dyplom nr 11887. Archiwum Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego 19330. Był skarbnikiem koła Związku Powstańców Wielkopolskich. Po wkroczeniu Niemców do Sierakowa we wrześniu 1939 roku wraz z rodziną znalazł się na liście proskrypcyjnej. Dnia 12 XII 1939 r. został wysiedlony wraz z żoną i dwójką dzieci. Najpierw został przewieziony do Niepokalanowa  do klasztoru Franciszkanów a następnie osiedleni w Milanówku. Tam przy ul. Dworcowej uruchomił warsztat szewski pracując początkowo na potrzeby współwysiedlonych. W Milanówku Teodor wraz z rodziną zaangażował się w pracę konspiracyjną. Został zaprzysiężony do ZWZ-AK i przydzielony do Referatu V. Pełnił w nim funkcję hurtowego dystrybutora prasy dla Obwodu Milanówek. Działalność swą prowadził w warsztacie zlokalizowanym przy ul. Dworskiej (nieda­leko obecnego Skweru AK). Kolportował głównie „Biuletyn Informacyjny” i „Wiadomości Polskie”.

Jego kompetencje zawodowe były bardzo wysoko cenione, szył buty dla wysokich rangą oficerów polskich przebywających wtedy w Milanówku, prawdopodobnie również dla gen. Leopolda Okulickiego ps. Niedźwiadek. Jego syn Leonard ps. Niktowicz, Lonek – był kapralem NOW-AK  (Narodowa Organizacja Wojskowa – Armia Krajowa) i walczył  w  52. plutonie Oddziału Specjalnego podległym bezpośrednio Komendzie Głównej Kedywu oraz prowadził działalność wydawniczą. Był także pomysłodawcą i redaktorem codziennej gazetki informacyjnej „Tu mówi Londyn”. Jego córka, Irena Borowiak – Krzywdzińska ps. Rusałka prowadziła działalność wywiadowczą i była łączniczką w ramach Referatu V Obwodu AK Mielizna. Po zakończeniu II wojny wrócił do Sierakowa. Ponownie otworzył szewski zakład usługowo- produkcyjny. Niestety osobista aktywność rzemieślnicza była nie na rękę ówczesnej władzy ludowej, która ostatecznie  w 1951 r. uniemożliwiła dalsze funkcjonowanie warsztatu. Zakład został zamknięty a mistrz został zmuszony do pracy najemnej w przedsiębiorstwie uspołecznionym gdzie pracował do roku 1954 . Wobec pogarszającego się stanu zdrowia (gościec stawowy i choroba serca), 18 V 1962 r. zwrócił się z wnioskiem do Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD o przyznanie mu renty specjalnej. Niestety nie uzyskał renty inwalidzkiej ani kombatanckiej. Do później starości prowadził nieoficjalnie jednoosobowy warsztat szewski w swym mieszkaniu na ul. Rynek 2.  Był członkiem ZBoWiD, koło Sieraków, nr ewidencyjny 212877 i delegatem do Zarządu Okręgowego ZBoWiD. Po 1945 r. był także członkiem Stronnictwa Demokratycznego. Był bardzo wstrzemięźliwy w opowiadaniu o swoich wojennych losach. Poza udziałem w Powstaniu Wielkopolskim, do końca życia nie przyznawał się do żadnej działalności patriotycznej w strukturach Wojsk Wielkopolskich czy Polskiego Państwa Podziemnego. Uchwałą Rady Państwa W 2/72 został mianowany na stopień podporucznika. Zmarł 11 III 1977 r. w Sierakowie, i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Spoczął w grobowcu rodzinnym na sierakowskim cmentarz parafialnym, na którym w roku 2009 umieszczona została płyta z Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.

Książkę można zakupić: expansa.pl

Był dwukrotnie żonaty. Pierwszy ślub zawarł w Sierakowie 4 XI 1921 r. z Gertrudą z d. Piekarska (ur. 8 VIII 1900 r. zm. 12 X 1954 r., córką Piotra wyrobnika i Anastazji z d. Mitrenga). Owdowiawszy, po pięciu latach wziął drugi ślub, także w Sierakowie – 14  X 1961 r. z Zofią Heleną Ireną z d. Poradzewska (ur. 3 IV 1904 r. w Poznaniu, sklepową zamieszkałą w Sierakowie, córką Karola i Julianny z d. Helińska). Miał dwoje dzieci: Leonard Teodor (ur. 28 IX 1924) Irena Gertruda po mężu Krzywdzińska (ur. 24 IV 1926 r.).

Odznaczenia: Medal Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich,  Wielkopolski Krzyż Powstańczy (14.08.1958). 

Jego wniosek o odznaczenie Medalem Niepodległości odrzucono 20.09.1937.

Źródła: APP, zesp. 1886, syg. 59: Księga urodzeń, k. 102; APP, zesp. 884, syg. 44, k. 155. nr ew. 17314; AP RP,  Nominacje na stopnie oficerskie, Uchwała W 2/72; WBH, Akta odznaczeniowe; USC Sieraków – miasto, Księga ślubów 1921 Akt 66; USC Sieraków, Księga ślubów 1961, Akt 32; USC Sieraków, Skrócony odpis aktu zgonu 12/1977; Sieraków, Parafialna Księga Zmarłych str. 71, poz. 18/1977; Korespondencja zarządu powiatowego ZBoWiD (MR Międzychód); Lista odznaczonych WKP-ETG Gniazdo; Arkusz ewidencyjny członka ZBoWiD podpisany 18 X 1957; Sowiński T.,  Jedwabna konspiracja, Warszawa 1988 r., s. 29, 67, 72, 138; „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” nr 3, marzec 2009, s. 117, nr 6 kwiecień 2011, s. 80-83 i nr 11 marzec 2014, s. 150-153; OnPNTMW,  R. 20, Nr 71, 1 VII 1939, s.4; Jutro, R.1 Nr 4, 29 IX 1936, s.10; Zdjęcia i dokumenty ze zbiorów Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Sieraków i Muzeum Zamek Opalińskich w Sierakowie oraz od pani Ewy Fiszbach i od Piotra Nowaka; Relacja ustna p. Alfonsa Wilczyńskiego.

Witold Borowski, Jarosław T. Łożyński

1 myśl na “Borowiak Teodor (1894-1977)”

  1. …pamiętam Go, z pieskiem jamnikiem spacerował wieczorami po promenadzie.Mieszkał na Rynku, w okolicy MODEXU. Prowadził zakład szewski .

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

1 × dwa =