Dzisiaj już nie ma wśród nas żadnego z potomków rodu Buszkiewiców, który własną praca, zapobiegliwością i umiłowaniem ojczyzny dał Polsce tak wiele. Żeby pamięć o ich dokonaniach trwała wiecznie prezentuję dzieje ojca i jego 3 synów oraz synowej.

Seniorem rodu był:

Buszkiewicz Klemens Andrzej

Urodził się 18 listopada 1865 roku w Kwilczu. Jego rodzicami byli Lorennz (Wawrzynec) i Katarzyna Lamcha. Żonaty z Nepomuceną Wittchen (ur.1869 córką Franciszka i Nepomuceny z domu Münchberg). Ślub zarejestrowany w Urzędzie Stanu Cywilnego w Pszczewie, (wpis 25 / 1890).

O jego latach młodzieńczych nie wiemy zgoła nic. Jednak jego kariera agronoma, hodowcy i administratora dóbr jednoznacznie wskazuje na doskonałe wykształcenie, zapewne rolnicze. Początkowo pracował, zapewne najemnie, w majątku Kwileckich. Później dzierżawił majątek Oporowo. Był doskonałym organizatorem i tytanem pracy.

Pod koniec XIX wieku dzierżawił od rodziny Haza von Radlitz majątek Lewice – wieś ze stacją kolejową. Prowadził hodowlę rozpłodowych zwierząt hodowlanych zwłaszcza wysokiej jakości bydła wielu szlachetnych ras. Za zarobione pieniądze kupił wraz z Ignacym Tułasiewiczem z Wągrowca – Wiśniewo , wieś rycerską w powiecie wągrowieckim o powierzchni upraw około 2400 mórg. W roku 1909 spłacił wspólnika i odtąd gospodarował w Wiśniewie samodzielnie. Na początku XX wieku został także dzierżawcą ordynackiej wsi Wróblewo w powiecie szamotulskim. W roku 1909 wydzierżawił także na lat 15 majątek rolny będący własnością probostwa pszczewskiego – 1000 mórg w powiecie międzyrzeckim. Był bardzo aktywny na rynku handlu bydłem i niezwykle stanowczy. Znając doskonale prawo wchodził w spory z urzędnikami pruskimi. Zachowały się wyroki i sprawozdania z kilku procesów jakie wygrał. Był mężem zaufania dla zakupów bydła na powiaty wągrowiecki, obornicki, szamotulski i międzychodzki (1915).

W 1916 roku został skazany wyrokiem sądu, w oparciu o regulacje prawne czasu wojny, ponieważ zużytkował obłożone aresztem żyto na potrzeby swojego gospodarstwa, na 60 mk grzywny względnie 12 dni więzienia. W czasie kiedy jego synowie uczęszczali do szkół w Poznaniu zakupił w mieście mieszkanie. Był członkiem Centralnego Towarzystwa Gospodarczego. Wróblewo dzierżawił do roku 1920. Po wygaśnięciu umowy wszystkie środki produkcji rozsprzedał na licytacji. A było tego bardzo dużo.

Sądząc ze skali wyprzedaży, tylko na tej dzierżawie Klemens dorobił się znacznego majątku. W ten sposób zarządzany przez Klemensa majątek bardzo się skurczył. Dodatkowo Lewice i dzierżawiona majętność pszczewska pozostały po niemieckiej stronie granicy. Będą jednak mężczyzną w kwiecie wieku oddał Wiśniewo w zarząd synowi i sam poświecił się pracy przy zakładaniu Wielkopolskiego Syndykatu dla Handlu Bydłem. Losy tego przedsięwzięcia biznesowego nie są jeszcze zbadane, wiemy jedynie, że spółka akcyjna jaką założył przyjmowała subskrypcje na akcje. Wtedy też ostatecznie przeniósł się do swojego mieszkania w Poznaniu przy ulicy Wiktorii. Jego dalsze losy są nam niestety nieznane. Wzmiankowany jest jeszcze w 1941 roku w Zagórowie w powiecie Konińskim. Niestety nie ustaliłem daty i miejsca śmierci. Wiadomo, że bardzo aktywnie wspierał ruchy patriotyczne. Uważał zapewne, choć nie znany niestety żadnych szczegółów, że wniósł znaczny wkład w walce o niepodległość, wnioskował bowiem o nadanie mu Medalu Niepodległości, jednak jego wniosek 25.06.1938 odrzucono.

Miał trzech synów i córkę Stanisławę (urodzona w Kwilczu w 1898 roku). O niej niestety nie wiemy prawie nic. Natomiast synowie otrzymali bardzo staranne wykształcenie. Wszyscy ukończyli szkoły średnie a senior rodu dbając o właściwe postępy w nauce zatrudniał korepetytorów, którzy mieszkali w majątku w Wiśniewie. Wszyscy oni w swoim czasie byli oficerami 15. Pułku Ułanów Wielkopolskich, a dwaj z nich za bohaterstwo na polu chwały zostali odznaczeni Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari V klasy.

Najstarszy z synów:

Bolesław Buszkiewicz

Urodził się 13 lipca 1893 roku w Lewicach, zmarł 24 sierpnia 1982 r. w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu junikowskim. Żonaty z Ireną.

Po ukończeniu szkoły średniej odbył służbę w wojski pruskim jednak nie znamy żadnych szczegółów z tego okresu. Dnia 1 lutego 1919 r. zgłosił się ochotniczo do powstania wielkopolskiego i został przydzielony do tworzącego się pułku ułanów. Walczył z bronią w ręku na froncie północnym, pod dowództwem rotmistrza Raszewskiego, pod Kcynią, Nakłem i Chodzieżą oraz innymi miejscowościami na tym froncie. Bezpośrednio po zakończeniu walk powstańczych zgłosił się ochotniczo do wojska polskiego, w którym służył w stopniu porucznika do lipca 1921 r.

W okresie międzywojennym pracował w rolnictwie. Właściciel majątku Wiśniewo, poczta Makronos,   powiat Wągrowiec. Majętność tą przejął po ojcu –  Klemensie w 1926 r. roku. On też, jak mówią miejscowi, ponoć był budowniczym obecnego dworu. Dobra liczyły ogółem 585,2 ha, na co składało się 377,1 ha roli, 107,3 ha łąk i pastwisk, 74,7 lasów, 15,2 ha nieużytków oraz 10.9 ha wód. Poza normalnym gospodarowaniem hodował także konie dla wojska. Posiadał uznane ogiery pół krwi angielskiej.

Był członkiem komisji sanitarnej weterynaryjnej na obręb Wiśniewo i, Wiśniewko (1928). Był zatwierdzonym przez starostę wągrowieckiego Przewodniczącym obszaru dworskiego Wiśniewo (1929). Był także mężem zaufania na obręb Wiśniewo w wyborach do sejmiku powiatowego 1929 roku. Członek Towarzystwa Byłych Żołnierzy I Pułku Ułanów Wielkopolskich.

Został zweryfikowany jako powstaniec wielkopolski, jednak jego wniosek o nadanie Medalu Niepodległości pierwotnie 30.05.1936 r. odrzucono. W czasie okupacji był wysiedlony do Generalnej Guberni i pracował w Izbie Rolniczej w Lublinie. (…)

Po odzyskaniu niepodległości jego majątek rolny znacjonalizowano. Powrócił więc do Poznania i pracował zawodowo w różnych przedsiębiorstwach państwowych, skąd w 1963 r. przeszedł na rentę. (…) W aktach WBH figuruje jako podporucznik rezerwy.

Odznaczony: Medalem Niepodległości (120-36093) i Krzyżem Niepodległości oraz Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (Uchwała Rady Państwa nr: 03.29-0.173 z dnia 1971-03-29).

Żona Bolesława – Irena (Rodzice: Władysław, Władysława), urodzona 5 czerwca 1901 r. w Poznaniu także zasłużyła się w walkach Powstania Wielkopolskiego. Dnia 28.12.1918 r. zgłosiła się ochotniczo na Powstanie Wielkopolskie i został przydzielona do służby pomocniczej jak dożywianie powstańców na terenie miasta Poznania. Następnie została przydzielona do ogniska Czerwonego Krzyża do załatwiania i wysyłki poczty polowej dla powstańców walczących na frontach. Po zakończeniu walk powstańczych pracowała nadal na poczcie polowej do czerwca 1919 r. przy DOK VII. /…/ Została odznaczona Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (U.R.P. nr: 12.22-0.2004 z dnia 1969-12-22). Zmarła 7 grudnia 1999 roku i została pochowana jest  na cmentarzu junikowskim w Poznaniu.

Średni:

Buszkiewicz Czesław

Urodził się 11 maja 1895 r. w Lewicach powiat Międzychód. Zmarł 27 lipca 1981 w Szczecinie. Został pochowany na cmentarzu centralnym w Szczecinie: kwatera 73 A, rząd 9, miejsce 11.

Po ukończeniu szkoły średniej służył w armii niemieckiej. Powołany na front uczestniczył w walkach I wojny światowej. W 1918-1919 wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim w Konnym Oddziale Straży Poznańskiej, potem w stopniu wachmistrz kawalerii w 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich. W czerwcu 1919 roku  został mianowany podporucznikiem kawalerii – dowodził plutonem pionierów 1. P. Uł. Wlkp. Następnie uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920, a po przemianowaniu 1. P. Uł. Wlkp. w maju 1920, na 15. P. Uł. Poznańskich uczestniczył w walkach w szeregach tego pułku. Był “ojcem fundatorem” instrumentów dla orkiestry pułkowej. 

W czasie rajdu  na Mińsk podporucznik Buszkiewicz był dowódcą pododdziału minerów szwadronu technicznego 15. Pułku. Na rozkaz porucznika Czarneckiego, 8 sierpnia 1919 roku, pod ogniem przeciwnika usiłował wraz z podkomendnymi wysadzić tory kolejowe na linii Mińsk – Borusów. Niestety ładunek odpalono za późno i przejeżdżający pociąg pancerny został jedynie lekko uszkodzony. Usiłujący zatrzymać pociąg pododdział wraz z osłaniającym jego działania półszwadronem ułanów poniósł znaczne straty. Za męstwo okazane na polu walki odznaczony Virtuti Militari V klasy

W wojnie polsko-bolszewickiej 15. Pułk Ułanów walczył w ramach 14. Dywizji Piechoty. Wszystkie pułki piechoty dywizji – 55, 56, 57 i 58 oraz 14. Pułk Artylerii Polowej, zostały w uznaniu swych zasług bojowych w dniu 6 grudnia 1920 roku pod Zelwą odznaczone przez Marszałka Józefa Piłsudskiego Orderem Wojskowym “Virtuti Militari”. Chociaż 15. Pułk Ułanów nie dostąpił wówczas tego zaszczytu i powrócił do Poznania bez tego najwyższego polskiego odznaczenia bojowego, to wrócił z obietnicą Naczelnego Wodza, że pułk zostanie odznaczony wkrótce w swoim macierzystym garnizonie, aby Poznań, który pułk wystawił, mógł byś świadkiem tej chwili.

22 kwietnia 1921 roku przyjechał do Poznania Marszałek Piłsudski specjalnie po to, aby udekorować sztandar 15. Pułku Ułanów Poznańskich Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego “Virtuti Militari”. Po Mszy św. Józef Piłsudski przypiął do sztandaru 15. Pułku Ułanów Krzyż Srebrny Virtuti Militari ze mi: “Za zasługi odniesione na polu chwał mianu sztandar 15. Pułku Ułanów kawalerem Orderu Virtuti Militari.” Jednocześni Marszałek udekorował odznaczonych oficerów i szeregowych pułku Potem przyjął defiladę oddziałów garnizonu. Po wydanym przez Miasto ni w ratuszu, Naczelnik Państwa wziął udział w galowym przedstawieniu w Teatrze Wielkim. Wieczorem był podejmowany w Bazarze bankietem przez korpus oficerski 15. Pułku Ułanów. Wtedy to w przemówieniu wypowiedział te pamiętne słowa “Tam, gdzie byliście – byliście doskonali – i historia lwią część zwycięstw wam przypisać musi. W tej dziedzinie jesteście najlepszym pułkiem jaki znam, mówi wam to szczerze i otwarcie”.

W dniu dekoracji sztandaru w jego poczcie ówczesnym zwyczajem wystąpiło dwóch oficerów – por. Czesław Buszkiewicz i ppor. Janusz Kapuściński, sztandarowym był st. wachm. Stanisław Grzeliński. Poczet prowadził adiutant pułku ppor. Jerzy Dzwonkowski . Podoficer sztandarowy już był kawalerem Orderu Virtuti Militari, pozostali oficerowie pocztu zostali nimi tego samego dnia.

Dekoracja sztandaru 15. Pułku Ułanów Poznańskich Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego ” Virtuti Militari” przez Naczelnego Wodza. Marszała Polski Józefa Piłsudskiego, Poznań, Błonia Grunwaldzkie, 22 IV 1921 r.; w poczcie od lewej: ppor. Janusz Kapuściński, podoficer sztandarowy starszy wachmistrz Stanisław Grzeliński, por. Czesław Buszkiewicz; z prawej – adiutant Pułku ppor. Jerzy Dzwonkowski, tyłem – adiutant generalny Naczelnego Wodza. Płk. Bolesław Wieniawa-Długoszowski.

Po wojnie bolszewickiej zweryfikowany w stopniu porucznika służby stałej kawalerii ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 służył w 15 p. ułanów w Poznaniu. Do stopnia rotmistrza awansowany 15 sierpnia 1924.

Kiedy w 1925 roku, w składzie 5 Brygady Ochrony Pogranicza, rozpoczęto formowanie jednostki 16 szwadronu kawalerii został do tego zadania wyznaczony między innymi Czesław Buszkiewicz, który z dniem 14 marca 1925 roku został przeniesiony do Korpu.su Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy szwadronu rotmistrz 15 pułku Ułanów Poznańskich Czesław Buszkiewicz. W Korpusie Ochrony Pogranicza do 1927 roku. Później został przeniesiony do 21. Pułku Ułanów w Równem na stanowisko dowódcy szwadronu. W 1931 przeniesiony z 21 P. Uł. do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej w Modlinie. Awansowany do stopnia majora broni pancernej 1 stycznia 1933. Był wykładowcą a potem kierownikiem kursów. W kampanii wrześniowej 1939 wziął udział jako oficer w szefostwie służby samochodowej w sztabie Armii „Poznań”. Był  uczestnikiem walk z Niemcami na całym szlaku bojowym Armii „Poznań” oraz w obronie Warszawy. Po kapitulacji Warszawy dostał się do  niewoli niemieckiej. Więziony w Oflagu  II C Woldenberg (Dobiegniew) nr jeniecki 75030/X.B.  Po wojnie pozostał w kraju. Mieszkał w Szczecinie, gdzie zmarł w lipcu 1981.

Odznaczony: Virtuti Militari V klasy, czterokrotnie Krzyż Walecznych (po raz 2, 3 i 4 rozkazem L.4142 opublikowanym 26 stycznia 1922 r.), Srebrny Krzyż Zasługi, Znak Pancerny nr 647 (rotmistrz), Oficerska Odznaka Pamiątkowa 15. P. Uł. P. (8.12.1923, pierwsze nadanie-jedna z 31 odznak),

Najmłodszy z braci:

Buszkiewicz Bronisław

Urodził się 1 XI 1902 w Kwilczu. Żonaty z Adrienne van Rysselberghe (Belgia) miał 3 dzieci (Alina, Ola i Jerzy). Pseudonim „sztajnuś” (kamyczek).

Po ukończeniu szkoły średniej w latach 1924 – 1925 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Biedrusku, a następnie w latach 1925-1927 w Oficerskiej Szkole Kawalerii w Grudziądzu. Promowany na stopień ppor. sł. st. kaw. 15 VIII 1927 z przydziałem do 25 P. Ułanów w Prużanach na stanowisko d-cy plutonu. Do stopnia por. awansowany 15 VIII 1929. W 1931 przeniesiony do 15 P. Ułanów w Poznaniu, gdzie pełnił różne funkcje. Po ukończeniu kursu dla dowódców szwadronu od 1939 był między innymi dowódcą IV szwadronu. 19 marca 1938 został awansowany do stopnia rotmistrza służby stałej W wojnie obronnej 1939 uczestniczył w szeregach 15 p. ułanów jako dowódca IV szwadronu w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii będącej związkiem Armii Poznań. Walczył między innymi w bitwie nad Bzurą, a po przebiciu się do Warszawy brał udział w jej obronie. Po kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał m. in. w oflagu nr II C w Woldenbergu 618/XI.B aż do końca wojny. Po wojnie powrócił do kraju. Mieszkał w Puszczykowie k/Poznania, gdzie zmarł 25.01.1971. Został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. Napis na pomniku: Bronisław Buszkiewicz rotmistrz 15-go Pułku. Jak wspomina Mikołaj Korytkowski –
Rotmistrz Bronisław Buszkiewicz był moim dziadkiem. Chociaż odszedł zbyt szybko(1971r) pamiętam go, jako człowieka prawego, niezłomnego, takiego z prawdziwymi zasadami. Maksyma: Bóg, Honor, Ojczyzna stanowiła jego motto życiowe. Był wspaniały człowiekiem.

Odznaczony: Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (23.04.1938 r.) oraz za bohaterstwo w wojnie obronnej 1939 roku Orderem Wojennym Virtuti Militari V kl. Nr 12794.

Żródła: Kurjer Poznański R.11, nr 218 (23 września 1916); Kurjer Poznański R.14, nr 48 (27 lutego 1919); Dziennik Poznański, R.62, nr 133 (13 czerwca 1920); Dziennik Poznański, R.65, nr 187 (19 sierpnia 1923); APG, Akt ślubu USC Pszczew 25 / 1890; Dziennik Poznański, R.49, nr 248 (27 października 1907); Dziennik Poznański ,R.50, nr 186 (14 sierpnia 1908) + dod. S.4; Kurjer Poznański R.4, nr 246 (27 października 1909); Gazeta Grudziądzka R. 15 [i. e.16] , nr 138 (18 listopada 1909); Kurjer Poznański R. 10, nr 290 (19 grudnia 1915); Zarys Dziejów Szkół Kawalerii Polskiej. Roczniki SPK w Grudziądzu; Zarys historii Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu 1922-1939. W-wa 1989; Rocznik oficerski 1928, 1931
Rocznik oficerów kawalerii 1930; R. Rybka – K. Stepan. Rocznik oficerski 1939. Kraków 2006; P. Bauer – B. Polak. Armia Poznań w wojnie obronnej 1939. Poznań 1983; (inf. Tadeusz Łaszczewski) http://www.stankiewicz.e.pl/index.php?kat=34&sub=562; Bauer P., Polak B., Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982, s. 488; Knoll Cz., Matuszewski O., Wielkopolska Brygada Kawalerii, Poznań 1988 r., s. 55 – Aneks nr 3 Skład osobowy dowództwa 15 Pułku Ułanów Poznańskich z 1939 r.; Lista ułanów 15 Pułku Ułanów Poznańskich odznaczonych Orderem Wojennym „Virtuti Militari’ V kl. [w:] 15 Pułk Ułanów Poznańskich w Obronie Ojczyzny 1919 – 1945, red. Z. Grot i B. Polak, Poznań 1982, s. 59 – poz. 14 (W obronie);
http://www.stankiewicze.com/vm/vm_so.htm – Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari (dalej : Lista – Stankiewicze); Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym; APP, Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 32: Spis zweryfikowanych 4622 – 9099; APP, Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 44: Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej [nr 10168 – 16966]; Cmentarz Komunalny Poznań-Junikowo – archiwum WTG, Wykaz grobów uczestników Powstania Wielkopolskiego na poznańskich cmentarzach, oprac. GEOPOZ Poznań; Wielkopolski Powstaniec 1997, R. 3; http://ziemianie.pamiec.pl/pl/majatki/pz.html; Rocznik Oficerski 1923; Rocznik Oficerski 1924; Dziennik Personalny R.10, nr 14 (15 sierpnia 1929), Zarys Historii Powstania Towarzystwa Byłych Żołnierzy I Pułku Ułanów Wielkopolskich; Kurjer Poznański R. 10, nr 290 (19 grudnia 1915); Orędownik Powiatu Wągrowieckiego. R. 9, nr 40 (15 listopada 1929); Czarnecki J.J. mjr, Zarys Historii Wojennej 15-go Pułku Ułanów Poznańskich, Warszawa 1929; Gazeta Wągrowiecka: pismo dla ziemi pałuckiej 1929.06.09 R.9 Nr 67; Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921, s. 356; Dziennik Personalny R.2, nr 1 (8 stycznia 1921); Dziennik Personalny R.3, nr 1 (26 stycznia 1922); Dziennik Personalny R.5, nr 131 (17 grudnia 1924); Dziennik Personalny R.14, nr 3 (14 marca 1933); Oflag II C Woldenberg – wczoraj i dziś. Dobiegniew 2014; Oflag II C Woldenberg – wczoraj i dziś. Dobiegniew 2014; Warszawskie Centrum Numizmatyczne;

Roman Chalasz©2019